Dengbêjlik, Kürt kültürünün en köklü ve önemli geleneklerinden biridir. Yüzyıllardır, Kürt halkı dengbêjler aracılığıyla tarihlerinden, kahramanlıklarından, aşklarından ve toplumsal olaylardan bahseden anlatıları canlı tutmuş ve kuşaktan kuşağa aktarmıştır. Bu araştırmada dengbêjlik geleneğini ve modern dünyadaki yerini inceliyoruz.
Dengbêjlik, Kürt halkının sözlü edebiyat ve hikaye anlatıcılığı geleneğidir. Bu terim, Kürtçe’de “ses veren” veya “söyleyen” anlamına gelir ve dengbêjler, toplumsal hafızayı şarkılarla ve ezgilerle yaşatan kişiler olarak bilinirler. Kürtler için dengbêjler, sadece birer şarkıcı değil, aynı zamanda tarih anlatıcıları ve kültürel hafıza taşıyıcılarıdır. Dengbêjler, köy köy gezerek, bir yerden diğerine bu hikayeleri taşıyarak Kürt halkının ortak hafızasını korumuşlardır.Dengbêjlerin ezgileri, sadece sanatsal değil, aynı zamanda sosyal ve politik olayları da taşır.
Dengbêjler, anlatımlarını şiirsel ve ritmik bir şekilde icra ederler. Bu, onların hikayelerinin duygusal gücünü artıran önemli bir unsurdur. Dengbêjler, belirli bir ritim ve uyum içinde sözlü anlatım yaparlar. Birçok dengbêj, hikayelerini doğaçlama olarak kurar; olayları, karakterleri ve duyguları derinlemesine tasvir ederken, halkın duygusal bağ kurmasını sağlarlar. Dengbêjlikte melodi ve ses tonlaması önemli bir yer tutar. Hikayenin dramını veya kahramanlıklarını daha etkili bir şekilde anlatmak için sesin tonu, hızı ve yüksekliği değiştirilebilir. Özellikle aşk hikayelerinde ve kahramanlık destanlarında, bu sesli anlatım, dinleyicilerin hikayeye daha fazla dahil olmasını sağlar. Dengbêjlik anlatılarında sık sık kullanılan şiirsel imgeler ve semboller, Kürt edebiyatının temel taşlarından biridir.
