1925 yılında Sovyet Ermenistan'ın Elegez bölgesinde mülteci bir Kürt-Yezidi ailenin kızı olarak dünyaya gelen Sûsika Simo, Kürt müziğinin ilk kadın dengbêji olarak tarihe geçti. Eğitimine Gümrü'de başlayan Simo, daha sonra Erivan Üniversitesi'nde tıp eğitimi aldı. Ancak üniversite yıllarında sosyalizmle tanışması ve kadın aydınlanmasına yönelmesi, onun hayatının seyrini değiştirdi. İçindeki asiliğin ve mücadelenin sanatla daha iyi ifade edileceğine inanarak doktorluk mesleğini bıraktı ve Kürt kültürü ile sanatı alanında görev üstlendi.
Tabuları Yıktı
Dengbêjlik geleneği genellikle erkekler tarafından sürdürülüyordu. Ataerkil bir toplumda doğan Sûsika Simo, geleneklere başkaldırarak kadınların ayağındaki prangaları koparmayı başardı. Sovyetler Birliği’nin kadın ve erkeğin eşitliğini esas alan politikaları, onun mücadelesinde önemli bir destek sağladı. Sosyalizmin yarattığı bu ortamda Simo, karanlığı yırtıp atan ve geleceğe umut olan kadınlar arasında öncü bir rol üstlendi. 1946 yılında Ermenistan’daki Kürtler arasında ilk kez sahneye çıkarak Kürtçe şarkılar söyleyen Sûsika Simo, kısa sürede tanındı. Erivan Radyosu’nda seslendirdiği ilk kılam olan “Miho” ile geniş bir dinleyici kitlesine ulaştı. Kavalın ustası Egîdê Cimo ve Ermeni sanatçı Xerapetê Xaço gibi isimlerle birlikte çalıştı. Wezîrê Eşo, onun hakkında “Bizim Sûsik” başlığıyla bir yazı yayımlayarak şöyle dedi: “Onu geleneksel bir kadın gibi hayal etmeyin. Sahnelerde gösterdiği performans büyük bir hayranlık uyandırırdı. Yani müzik kulağı ve parça seçiciliği muhteşem bir sahne performansı ile birleşince sadece Erivan Radyosu’nda değil, kısa sürede Kafkaslar’da üne kavuştu.”
Sûsika Simo, sadece bir sanatçı değil, aynı zamanda bir sosyalist ve mücadeleciydi. Sosyalizm üzerine kesintisiz okumalar yaparak, kadın aydınlanmasına yöneldi. Kendi isteğiyle doktorluk görevini bırakması, onun sanat ve mücadeleye adanmışlığının bir göstergesiydi.